Nakładem Wydawnictwa Naukowego UAM w Poznaniu ukazał się polski przekład australijskiego dzieła Lecha Paszkowskiego „Sir Paul Edmund de Strzelecki. Reflections on his life” (Melbourne 1997), polski przekład nosi tytuł „Paweł Edmund Strzelecki: podróżnik, odkrywca, filantrop”.
Przekład i wydanie polskie to inicjatywa stowarzyszenia Kosciuszko Heritage Inc z siedzibą w Sydney, które akcję sfinansowało. Strzelecki, odkrywca Góry Kościuszki przeżywa ostatnimi laty swój redivivus również w Irlandii, gdzie awansował do rangi bohatera narodowego w uznaniu za jego akcję humanitarną w czasie Wielkiego Głodu (1847-49), kiedy to ocalił ponad 200 tysięcy irlandzkich dzieci od śmierci głodowej. W Clifden i Dublinie odsłonięto kilka lat temu tablice pamiątkowe, a prezydent Irlandii odsłonił w 2019 r. wystawę poswięconą Strzeleckiemu, którą też pokazywaliśmy w Australii.
Również w Australii Strzelecki zaczyna być postrzegany nie jako polski harcerzyk na egzotycznej wycieczce, ale jako doświadczony podróżnik działający wespół z wielokulturową grupą. W jego ekspedycji z Yass do Melbourne przez dziewicze tereny udział wzięli : Anglik, Irlandczyk, dwóch przewodników aborygeńskich oraz dwóch skazańców (convicts) – jeden Irlandczyk, a drugi Afrykanin z Londynu, którego prawdziwą tożsamość ustalono dopiero kilka lat temu. Tablicę pamiątkową na cześć ekipy Strzeleckiego odsłonięto w marcu br. na farmie, gdzie ekipa nocowała i skąd wyruszyła na szczyt nazwany później Górą Kościuszki. W uroczystościach z tej okazji udział wzięli m.in. ambasadorowie Polski i Irlandii oraz parlamentarzyści australijscy.
Australijska prasa o odsłonięciu tablicy Strzeleckiego LINK
Filmowa relacja z odsłonięcia tablicy (czas 7 min, po angielsku) LINK
Rzecz jasna, o tych wszystkich nowościach nie przeczytamy w książce Paszkowskiego, bowiem została wydana w 1997 roku. Jednak znajdziemy w niej pełne informacje o jego życiu, m.in. rewelacyjne opowieści o jego pracy na Kresach jako walczącego z korupcją plenipotenta w majątkach księcia Franciszka Sapiehy. Tam zdobył cenne doświadczenie, które potem przydało mu się w czasie akcji pomocy głodującym w Irlandii. Co jeszcze znajdziemy w dziele Paszkowskiego? O tym piszę obszernie w Przedmowie do polskiego wydania.
Książka pt. „Paweł Edmund Strzelecki: podróżnik, odkrywca, filantrop” jest już w sprzedaży zarówno jako wydanie papierowe, jak i elektroniczne.
Ernestyna Skurjat-Kozek
Prezes Kosciuszko Heritage Inc.
Zdjęcie z miniatury: Strzelecki – dagerotyp retusz, NSW State Library (fot. Andrzej Kozek)