W środę, 24 sierpnia 2022, odbyło się spotkanie z prof. Martinem Krygierem OAM, ekspertem prawa konstytucyjnego z Uniwersytetu Nowej Południowej Walii w Sydney. Autorem wielu publikacji m.in. wydanej w 2022 roku, wspólnie z Adamem Czarnotą i Wojciechem Sadurskim, książki Anti-Constitutional Populism.
W wydarzeniu zorganizowanym przez Australijski Instytut Spraw Polskich wzięło udział kilkudziesięciu uczestników, którzy najpierw wysłuchali wykładu prelegenta pt. „Populizm i rządy prawa – na świecie i w Warszawie”, a potem wzięli udział w sesji Q&A.
Prof. Krygier zaczął swoje wystąpienie od objaśnienia definicji populizmu, nowoczesnego populizmu, prawa i rządów prawa. Wyjaśnił jak rozumiane jest pojęcie prawa w różnych systemach politycznych np. autokracji, demokracji i monarchii.
Porównując ruchy populistyczne współczesne i te działające w XX w., pokazał w jaki sposób populiści dochodzą do władzy i w jaki sposób manipulują swoimi zwolennikami. Na przykładach pochodzących z różnych zakątków świata (Węgry, Polska, Wenezuela, Stany Zjednoczone) wyjaśnił na czym polegają mechanizmy podporządkowywania prawa przez populistów i wykorzystywania ich do własnych celów. Walka z wrogiem ludzi/narodu, ograniczanie udziału obywateli i innych ugrupowań politycznych w funkcjonowaniu państwa, dyskredytowanie ludzi postrzegających prawo w inny sposób niż władza rządząca, wypaczanie idei praworządności, podporządkowywanie sobie systemu sądowniczego to tylko niektóre zabiegi, które stosowali i stosują populiści będąc przy władzy.
Prelegent odniósł się do raportu praworządności WJP Rule of Law Index prowadzonego od 2015 roku przez niezależną organizację World Justice Project. Wyniki z 2021 roku pokazały, że państwa takie jak np. Korea Południowa, Polska i Stany Zjednoczone w ciągu ostatnich siedmiu lat znacząco obniżyły swoje notowanie w rankingu o ok. 30%.
Sprawdź wyniki Polski w rankingu WJP Rule of Law Index dla interesującego Ciebie okresu i badanych obszarów TUTAJ.
Szukając uzasadnienia dla rozwijającej się idei populizmu w krajach europejskich, prof. Krygier zwrócił uwagę na fakt, że w krajach postkomunistycznych nie ukształtował się w prawidłowy sposób stosunek obywateli do instytucji państwa i poszanowania dla konstytucji i praworządności. Obywatele tolerują łamanie prawa. Mobilizują się przeciwko władzy tylko wtedy, kiedy prawa są im drastycznie odbierane (np. protesty w Polsce o wolne sądy).
Według eksperta, przyszłość Polski nie przedstawia się w jasnych barwach. Pomimo trudnej historii, Polacy nie uczą się na błędach. Niska świadomość o prawach przysługujących obywatelom, nieznajomość historii i faktów kształtujących procesy polityczne i obywatelskie pozwala ludziom przy władzy manipulować obywatelami.
W sesji Q&A padło wiele ciekawych pytań m.in. o: język i narrację stosowane przez populistów; motywację Polaków do głosowania na partie populistyczne; problemy obywateli z postrzeganiem idei prawa i praw obywatelskich; tendencję wśród młodego pokolenia – nie doświadczonego przez komunizm, do głosowania na populistów; oraz funkcję kościoła i innych organizacji w promowaniu idei politycznych.
Nagranie z webinarium możesz obejrzeć TUTAJ.
/jt/