Noc Świętojańska (inaczej Noc Kupały) to święto obchodzone w czasie nastania najkrótszej w roku nocy, czyli z 23 na 24 czerwca. Obchody świętojańskie rozpoczynano w dzień poprzedzający święto upamiętniające św. Jana, czyli innymi słowy w wigilię dnia św. Jana.
Ogniska sobótkowe
W Noc Świętojańską ludzie spotykali się na wzgórzach i polach leśnych,
gdzie rozpalali wielkie ogniska zwane sobótkami. Określenie „sobótka” pierwszy raz zostało użyte w XIII w. Jak podają źródła historyczne, ludzie rozpalali ognie (sobótki) na górze Ślęży. Stąd też wzięła się późniejsza nazwa góry – Sobótka. Obrzędy Nocy Świętojańskiej wiązały się ściśle z obchodami powitania lata. Ogień miał magiczną moc, bowiem wierzono, że ma właściwości oczyszczające, które oddziałują ze zwielokrotnioną siłą po wrzuceniu do świętojańskiego ognia czarodziejskiego ziela. Ziołem używanym podczas tych obrzędów była bylica – ziele chroniące od nikczemnych praktyk czarownic.
Noc łącząca ludzi
Noc Kupały miała magiczną moc, która pozwalała ludziom łączyć się w pary. Tej nocy młodzieńcy rywalizowali między sobą o względy pięknych dziewczyn. Dziewczyny zaś śpiewały tej nocy pieśni miłosne i tańczyły w białych przepasanych bylicą strojach wokół ognisk. Młodzieńcy, aby zaimponować dziewczętom, skakali przez rozpalone ogniska. Dziewczęta i młodzieńcy skaczący wspólnie przez ognisko, wróżyli sobie wieczną miłość i wierność.
Kwiat paproci
Legendarny kwiat paproci posiadał niezwykłą moc. Po zapadnięciu zmroku od paproci zaczynało bić wyjątkowe światło, które wskazywało drogę do cennego miejsca, w którym pod ziemią były ukryte skarby. Kwiat paproci obdarzał znalazcę szczęściem, bogactwem i mądrością, jednak znalezienie kwiatu paproci nie należało do prostych rzeczy. Niewiele osób wierzyło, że kwiat paproci istnieje naprawdę. Nocne wyprawy do lasów były jednak wspaniałą okazją do rozmów, zabawy czy miłosnych wyznań.
Nie tylko bylica i kwiat paproci miały symboliczne znaczenie. W tę szczególną noc poganie wierzyli również w moc innych roślin, np: piołunu, dziurawca, mięty, ruty, biedrzeńca, czarnego bzu, nasięźrzału, gałązek i liści leszczyny. Wiele ziół wywieszano w domach i pomieszczeniach ze zwierzętami, aby chroniły ludzi i trzodę przed złymi urokami, chorobami i niebezpieczeństwami.
Niezwykłe właściwości wody
W Noc Świętojańską woda zaczynała kwitnąć i od tego momentu była gotowa, by można było w niej pływać. Osoby decydujące się pływać w Noc Świętojańską musiały bardzo uważać, aby nie dać wciągnąć złym duchom. Woda miała oczyszczać ciało, jak i zapewniać mu młodość i wigor. Ludzie nie tylko kąpali się w rzekach i jeziorach, ale także skrapiali się poranną rosą. Kąpiąc się w wodzie można było spotkać swoją drugą połowę.
Puszczanie wianków
W wielu regionach Polski tradycja puszczania wianków w Noc Świętojańską pozostała do dzisiaj. Kiedyś była czynność wykonywana przez panny, dziewczęta na wydaniu. Wiły one kolorowe wianki z kwiatów polnych lub ogrodowych. Wianki wraz ze świeczką przywiązywano do deseczek i puszczano na wodę. Zazwyczaj panny puszczały po jednym wianku, czasami po dwa. Za każdym razem obserwowały jak one płyną. Sposób płynięcia wianka miał oraz to czy zostały wyłowione przez młodzieńca miały symbolizować ich przyszłe zamążpójście. Zgodnie z tradycją wianek powinno się było zostawić do dnia ślubu. Wianki można było puszczać też grupowo, wierząc że przyniesie on szczęście wszystkim pannom.
Artykuł opracowany na podstawie: https://www.polskatradycja.pl/folklor/swieta/letnie/34-noc-swietojanska.html