W dniach 13-16 czerwca miałam przyjemność wraz z trzema koleżankami z Australii wziąć udział w VIII Światowym Zjeździe Nauczycieli Polonijnych w Toruniu. To był mój pierwszy zjazd i chciałabym się podzielić swoimi spostrzeżeniami i odczuciami. Do części tej relacji posłużyłam się sprawozdaniem ze strony internetowej zjazdu, natomiast w części są to moje własne spostrzeżenia.
Uroczysta inauguracja odbyła się w staromiejskim ratuszu. Wzięli w niej udział przybyli na Zjazd nauczyciele szkół polskich i polonijnych oraz doradcy Lokalnych Ośrodków Metodycznych – z 28 krajów, pięciu kontynentów świata – oraz grono zaproszonych gości w tym m.in. Dariusz Piontkowski – Minister Edukacji Narodowej, Anna Zalewska – europoseł (do niedawna Minister Edukacji Narodowej), Janina Sagatowska – Przewodnicząca senackiej Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polonią i Polakami za Granicą, Małgorzata Kopiczko – senator reprezentująca Komisję Nauki Edukacji i Sportu, dr Jarosław Szarek – Prezes Instytutu Pamięci Narodowej.
W roli gospodarzy wystąpili zaś Prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” Dariusz Piotr Bonisławski oraz Prezydent Miasta Torunia Michał Zaleski. Uroczystość rozpoczęto od odśpiewania Mazurka Dąbrowskiego, po czym rozpoczęły się okolicznościowe wystąpienia.
Rozdanie nagród „Polonijny Nauczyciel Roku” zawsze budzi dreszcz emocji. W edycji 2019 laureatami tego zaszczytnego wyróżnienia zostali: Maria Półtorak – socjolog, nauczyciel wiedzy o Polsce z Paryża; Daniel Zatorski – nauczyciel języka polskiego i wiedzy o Polsce w Kazachstanie; Julia Sierkowa – dyrektor Polskiej Szkoły Sobotniej na Ukrainie.
Tematem wiodącym tegorocznego Zjazdu były trzy filary polskości poza granicami: Rodzina, Szkoła i Kościół.
Okolicznościowe wystąpienia mieli: europosłanka Anna Zalewska, prezes IPN dr Jarosław Szarek, prof. Jerzy Bralczyk, prezes Kongresu Oświaty Polonijnej Jolanta Tatara.
Tadeusz Pilat Prezydent Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych, wręczył senator Janinie Sagatowskiej najwyższe wyróżnienie Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych – Orły Niepodległości.
Po laudacji usłyszeliśmy okolicznościowy wykład Laureatki „Rodzina, szkoła i kościół filarem polskości poza granicami Rzeczypospolitej” w trakcie którego podzieliła się ze słuchaczami swoim wieloletnim doświadczeniem w kontaktach z polską i polonijną oświatą oraz wartościami konstytuującymi naszą tożsamość na obczyźnie.
Część oficjalną inauguracji Zjazdu zakończył Koncert trzech tenorów. Po inauguracji czekała nas kolacja, chociaż trzeba było na nią trochę podejść, a nawet podjechać autobusem miejskim. Szczęśliwie zdążyliśmy przed burzą.
Kolacja była czterodaniowa z lampką wina na wzniesienie toastu za to szczególne spotkanie nauczycieli z całego świata. Mikrofony wysiadły, więc nie udało się nam wysłuchać żadnych przemówień, ale za to można było pogawędzić, odnowić stare znajomości, a także zawrzeć nowe znajomości.
Po kolacji czekały na nas autobusy, które podwiozły nas trochę w stronę hotelu. Niestety trzeba było iść dalej na piechotę. Spadł przelotny deszczyk, jednak nie zraził on uczestników od krótkiego spaceru. Wszyscy zmęczeni upałem dosyć szybko udali się na odpoczynek do swoich hoteli.
Drugi dzień był bardzo intensywny i upalny. Zajęcia rozpoczęły się od rana na Sali Wielkiej Dworu Artusa.
Ten dzień Zjazdu rozpoczął się omówieniem działań państwa polskiego na rzecz oświaty polonijnej czyli wystąpienia pod wspólnym tytułem „Oświata polska za granicą w polityce państwa polskiego, kierunki i priorytety wsparcia”. Następnie zebrani nauczyciele wysłuchali wykładu o „Kształtowaniu tożsamości narodowej oraz kulturowej w warunkach emigracyjnych”.
W bloku tematycznym traktującym o szkolnictwie polskim i polonijnym za granicą referowano m.in. „Wybrane elementy funkcjonowania szkół polonijnych i polskich za granicą – część pierwsza raportu z przeprowadzonych badań”, „Prognozy rozwoju szkolnictwa polonijnego i polskiego za granicą według organizacji i instytucji oświatowych z zagranicy pracujących na rzecz potrzymania polskości”, a w nich szczegółowo omówiono: szkoły prowadzone przez organizacje społeczne, szkoły z polskim językiem nauczania działające w obcych systemach edukacyjnych oraz nauczanie języka polskiego jako ojczystego w szkołach obcych systemów edukacyjnych.
W przerwach wystąpień i referatów uczestnicy Zjazdu mieli możliwość skorzystania z rozmów z ekspertami w obszarach: językowe dylematy nauczycieli polonijnych, Lokalne Ośrodki Metodyczne, nauczanie języka polskiego jako obcego, dotacje na działalność oświatową – źródła, procedury, terminy. Przedpołudniowe obrady zakończyła moderowana dyskusja z udziałem uczestników i ekspertów.
Mieliśmy przyjemnośc porozmawiać z Prof. Jerzym Bralczykiem, który złożył autografy na książkach oraz nagrał dwie legendy w ramach akcji Polskiej Szkoły z Australii Południowej “Cały świat czyta dzieciom”. Nasza koleżanka – Pani Małgorzata Wray, dyrektorka Polskiej Szkoły w Asutralii Południowej, zaprosiła do czytania prawie wszystkich VIPów oraz koleżanki i kolegów z całego świata. Nagrania zostały zamieszczone na fanpagu Polskiej Szkoły w Asutralii Południowej na FB.
Były to naprawdę ciekawe spotkania, kiedy mogliśmy spotkać wielu interesujących metodyków, praktyków i osoby znane nam często z wymiany e-mailowej czy z grup na Facebooku.
Ja również miałam okazję spotkać koleżanki z Lokalnych Ośrodków Metodycznych, z którymi wymieniliśmy się doświadczeniami. Poznałam też nowe koleżanki z nowo otwartego przez Panią Marysię Gilewską LOM-u na Białorusi.
Tematem popołudniowej debaty nauczycieli była jakość jako czynnik rozwoju szkoły. Przedstawiono drugą część raportu z przeprowadzonych badań „Wybrane elementy funkcjonowania szkół polonijnych i polskich za granicą”. Rozmawiano o rodzajach, zadaniach i roli organów prowadzących szkoły w procesie oświatowym, znaczeniu dyrektora, rady pedagogicznej, rady rodziców, samorządu uczniowskiego – ich miejsca i znaczenia w procesie nauczania, o nauczycielu polonijnym i polskim za granicą – kwalifikacjach, wiedzy i umiejętności (rekomendowane standardy w teorii i praktyce), roli pasji i kreatywności na przykładzie Polonijnego Nauczyciela Roku 2019. A także o narzędziach wspierających pracę nauczyciela: metodach, podręcznikach, pomocach. Całość zwieńczyła gorąca dyskusja, którą niestety należało nieco dyscyplinować, bo zapewne toczyłaby się do późnego wieczora.
Całodzienna dyskusja o zagadnieniach oświaty polonijnej, przy wysokiej temperaturze, zarówno powietrza jak też dysputy, może wymagać – zwłaszcza pod koniec dnia – metod aktywizacyjnych, zastosowanych (tym razem wyjątkowo) w stosunku do nauczycieli. Udało się – interakcja sali była bezbłędna i pełna zaangażowania! Poprowadziłą ją pani Lucyna Bzowska znana nam z ubiegłorocznej wizyty w Australii.
Po południu również przyszedł czas na omówienie nowego projektu Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” – Szkoła 6.0. To projekt tworzący platformę współpracy pomiędzy polskimi i polonijnymi środowiskami oświatowymi w celu wzajemnego rozwoju, podnoszenia jakości oraz popularyzowania wiedzy o Polsce, języku, kulturze i historii poza granicami oraz historii i dorobku Polonii i Polaków żyjących za granicą w społeczeństwie polskim. Nazwa nawiązuje do najwyższej oceny stosowanej w polskim systemie edukacyjnym oraz szacunkowej liczby Polaków z kraju i zagranicy obliczanej na 60 milionów. Jest symbolicznym podkreśleniem wagi jakości w nauczaniu oraz roli jaką placówki oświatowe odgrywają w procesie podtrzymywania polskości. Projekt jest prowadzony przez ODNSWP we współpracy z MEN i Senatem Rzeczpospolitej Polskiej.
Na zakończenie dnia odbyły się spotkania z historią…
Krzyżacy w Toruniu… Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego pojawił się w okolicach dzisiejszego Torunia prawdopodobnie na początku 1228 roku. Niewielka grupa pod dowództwem Filipa z Halle licząca dwóch braci zakonnych, którym towarzyszył oddział knechtów obsadziła gród zwany w tradycji krzyżackiej Vogelsang (Ptasi Śpiew). Ów gród leżał na lewym brzegu Wisły naprzeciw dzisiejszych reliktów zamku krzyżackiego. Wiosną 1230 roku przybyła druga grupa braci zakonnych i połączywszy się z oddziałem Filipa z Halle pod przewodnictwem Hermana von Balka zajęła gród w Nieszawie. Warownia ta została oddana braciom zakonnym przez księcia Konrada Mazowieckiego. Leżała naprzeciw dzisiejszej miejscowości Stary Toruń.
Tam też uczestnicy Zjazdu udali się po całodziennych obradach. Pokazy walki braci zakonnych, historia wyzierająca z każdej cegły …
Przy okazji występów rycerskich był grill i deser. Dla szukających ochłody można było skryć się w piwnicy. Przed komarami jednak nikt nie dał rady uciec. W piątkowy wieczór był czas na spotkania i nocne Polaków rozmowy w mniejszych grupkach.
„Od modlitewnika babci do gier edukacyjnych”, czyli jak efektywnie wspierać polskość w środowisku rodzinnym. To poranny temat trzeciego dnia Światowego Zjazdu Nauczycieli Polonijnych.
Tematy szczegółowe: Przykładowy katalog literatury dziecięcej i młodzieżowej, gry edukacyjne, „Dawniej to było” – pakiet edukacyjny do nauczania historii oraz „Szkoła uczenia” dla rodziców.
O walorach i wadach asymilacji, integracji, adaptacji i separacji w aspekcie wzorców kulturowych rodzimych i zastanych w nowej rzeczywistości migracyjnej, to temat kolejnego wykładu Zjazdu. Społeczeństwo pochodzenia wyposaża nas we wzorce, wartości. Problemem jest połączenie ich z nową, zewnętrzną rzeczywistością kraju zamieszkania. Wiele zależy od sfery życia w jakiej funkcjonujemy. Dominująca aktywność decyduje o łatwości asymilacji i integracji – przykładem jest środowisko pracy które sprzyja zbliżeniu z inna kulturą, lub skazuje (w większości przypadków) na separację – czego przykładem jest religia, bardzo osobisty kontekst kulturowy uwikłany w specyficzną i nieprzekładalną symbolikę.
„Geniusz to 1% inspiracji i 99% potu” mawiał Thomas Edison. Kierowani tą myślą uczestnicy Zjazdu podjęli (mimo porażająco wysokiej temperatury powietrza) wysiłek pracy warsztatowej.
Tematy warsztatowe to:
- „Dawniej to było” – jak pracować z pakietem edukacyjnym do nauczania historii w szkole polonijnej
- Ścieżka awansu zawodowego nauczyciela polonijnego
- Szkoła 6.0. – Mapa drogowa do sukcesu oświatowego
- Lokalne Ośrodki Metodyczne szansą na wzmocnienie środowisk polonijnych
- Efektywne pomoce dydaktyczne w szkole polonijnej
Dziejów miasta Torunia nie wygrzebuj z ksiąg starych, bo wystarczy się przejść ulicami, a odczytasz z łatwością, żywą miasta opowieść, tutaj przeszłość wrzeźbiła się w kamień. Tak poznawać historię miasta Kopernika polecał Tadeusz Śliwiak.
Uczestnicy Zjazdu zaś, po kolejnym dniu pracy, dyskusjach, wykładach, warsztatach i spacerze starówką mieli okazję poznać Toruń od jego kulturalnej strony, a wszystko to dzięki gościnności władz miasta, jego wspaniałym gospodarzom.
Na poczatek koncert w wykonaniu artystow z teatru Baj Pomorski – piosenek biesiadnych na dachu osrodka kultury, tam tez miala się odbyć kolacja, ale ze względu na ostrzeżenia burzowe organizatorzy musieli przenieść kolację do sali bibliteki miejskiej.Było trochę ciasno i na stojąco, ale chłodniej niż na dachu budynku.
I tak zbliżalismy się dużymi krokami do zakończenia Zjazdu.
W dniu czwartym odbyła się sesja plenarna podsumowująca zjazd. Byla to okazja do przypomnienia programów Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” wzmacniających oświatę polonijną i polską poza granicami, zgłoszenie wniosków, propozycji programowych, kierunków przyszłych działań i planów na kolejny Zjazd.
Na zakończenie była Msza Swięta w katedrze.
No i jeszcze ostatnia droga do Warszawy – była ona okazją do zacieśnienia przyjaźni i wymienienia sie e-mailami oraz wizytówkam, zaakceptowania nowych znajomych w mediach społecznościowych.
Moje spostrzeżenia to: doskonała organizacja, tylko troche za bardzo nam pogoda dopisała. W salach o grubych murach, ale bez klimatyzacji nie było tak najgorzej, jednak ciężko przeżyć cztery gorące dni i taką intensywnośc zajęć.
Jednak na pogode nikt z nas nie ma wpływu. Takze VIII Zjazd przeszedł już do historii.
Napisała na podstawie relacji ze strony Zjazdu
Bożena Iwanowska
